Bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng

Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 14, sáng 14/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã nghe báo cáo và thảo luận về dự án Luật Cạnh tranh (sửa đổi).

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh trình bày tờ trình về dự án Luật Cạnh tranh (sửa đổi). Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Luật Cạnh tranh được Quốc hội khóa XI thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/7/2005 đã tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường.

Tuy nhiên, bên cạnh các mặt tích cực, Luật còn tồn tại những hạn chế, bất cập, chưa bảo đảm sự thích ứng với môi trường kinh doanh, phương thức cạnh tranh và kinh doanh mới đang làm thay đổi cấu trúc của nhiều thị trường quan trọng, tác động trực tiếp đến các chủ thể trên thị trường; chưa đáp ứng được yêu cầu trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế.

Việc sửa Luật Cạnh tranh được xác định là sửa đổi một cách cơ bản và toàn diện. Dự án Luật Cạnh tranh (sửa đổi) gồm 121 điều, được bố cục thành 9 chương. So với Luật Cạnh tranh 2004, dự án Luật giữ nguyên 6 điều, sửa đổi 66 điều, bổ sung 49 điều và bãi bỏ 49 điều.

Dự thảo Luật quy định phạm vi điều chỉnh rộng hơn so với Luật Cạnh tranh hiện hành. Theo đó, không chỉ giới hạn hành vi hạn chế cạnh tranh được xác lập, thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam, mà còn điều chỉnh cả hành vi hạn chế cạnh tranh thực hiện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể trên thị trường Việt Nam.

Khẳng định sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Cạnh tranh, Báo cáo thẩm tra dự án Luật Cạnh tranh (sửa đổi) của Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh, dự án Luật đã được cơ quan soạn thảo chuẩn bị công phu trên cơ sở tổng kết thực tiễn 12 năm thi hành và kết quả rà soát các văn bản pháp luật hiện hành có liên quan, đối chiếu với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Hồ sơ dự án Luật đã tuân thủ đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và đủ điều kiện trình UBTVQH và Quốc hội theo quy định.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, luật hóa tối đa các quy định của văn bản dưới luật đã được kiểm nghiệm có tính ổn định trong thực tiễn và các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia, quy định chi tiết hơn những điều khoản về nguyên tắc áp dụng để giảm bớt các điều giao Chính phủ quy định trong dự thảo Luật.

Đồng thời, xem xét, cấu trúc lại các quy định về tố tụng cạnh tranh tại Chương VII dự thảo Luật phù hợp với quy trình thủ tục tố tụng. Tiếp tục rà soát để làm rõ hơn mối quan hệ giữa Luật Cạnh tranh và các luật khác có liên quan, như Bộ Luật hình sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Thi hành án dân sự, Luật Viễn thông, Luật Phí và lệ phí, Luật Kinh doanh bảo hiểm, Luật Các tổ chức tín dụng…, bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Thảo luận tại phiên họp, đa số các ý kiến thành viên UBTVQH phát biểu khẳng định sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Cạnh tranh nhằm góp phần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đồng bộ, bảo đảm cạnh tranh bình đẳng, không có sự phân biệt đối xử giữa các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế. Đồng thời, tăng cường hiệu quả, hiệu lực và tính minh bạch trong thực thi pháp luật về cạnh tranh, phù hợp với các cam kết quốc tế để khai thác tốt cơ hội mà các hiệp định thương mại tự do mang lại, nâng cao tính cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.

Nhiều ý kiến khẳng định, sửa đổi Luật Cạnh tranh là một bước quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ và giải pháp về “hoàn thiện thể chế về cạnh tranh, tăng cường tính minh bạch về độc quyền Nhà nước” nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo tinh thần của Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 3/6/2017 của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Cạnh tranh là cần thiết, bởi luật hiện hành có nhiều hạn chế, bất cập không còn phù hợp với tình hình mới, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay. Việc hoàn thiện thể chế cạnh tranh là để tăng cường tính minh bạch, không biến độc quyền Nhà nước thành độc quyền doanh nghiệp.

Liên quan đến phạm vi điều chỉnh của Luật, có ý kiến đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định về các hành vi cụ thể của các tổ chức, cá nhân bên ngoài lãnh thổ Việt Nam gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh tới thị trường Việt Nam, cụ thể hóa hơn quy định “có khả năng” gây tác động hạn chế cạnh tranh đến thị trường Việt Nam.

Tán thành với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật, nhưng Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân vẫn nhấn mạnh: Việc mở rộng không được chồng chéo, mâu thuẫn với các điều luật khác đã ban hành. Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh cả đối với các hành vi xác lập ngoài lãnh thổ Việt Nam thì cần có những cơ chế để bảo đảm sự khả thi của quy định này.

Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh và một số ý kiến đề nghị cần làm rõ hơn nữa các quy định về cơ quan quản lý Nhà nước về cạnh tranh. Để bảo đảm hiệu quả thực thi pháp luật về cạnh tranh phải xây dựng cơ quan cạnh tranh chuyên nghiệp, độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ, có đủ năng lực và thẩm quyền trong việc xử lý vụ việc cạnh tranh theo quy định của pháp luật.

Về hành vi cạnh tranh không lành mạnh, có ý kiến cho rằng dự thảo Luật quy định vẫn mang tính chất liệt kê các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, khó bao quát hết các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trên thực tế; đề nghị nghiên cứu điều chỉnh theo hướng quy định tiêu chí xác định hành vi cạnh tranh không lành mạnh để làm căn cứ xác định các hành vi cạnh tranh không lành mạnh cụ thể.

Còn Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá: Dự thảo Luật có sự mở rộng phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh, đối tượng áp dụng, cách tiếp cận mới, phù hợp với điều kiện kinh tế thị trường. Đồng thời nhận xét dự thảo có bổ sung một nội dung rất rộng, đó là cơ quan quản lý cạnh tranh xử lý cả cơ quan Nhà nước ban hành các văn bản hành chính, các quyết định làm hạn chế cạnh tranh. Theo ông Định, quy định này là rất vướng khi cơ quan cạnh tranh quốc gia chỉ là một đơn vị thuộc Bộ Công Thương.

“Cái áo này rất là chật để làm nhiệm vụ này, giao cho cơ quan cạnh tranh quốc gia những việc lớn như thế liệu có khả thi không?”, ông Định nêu vấn đề và nhấn mạnh trong điều kiện cơ quan quản lý cạnh tranh nằm trong Bộ Công Thương, dự thảo Luật cần phải thiết kế khác đi, để làm sao khi cơ quan này phát hiện sai phạm sẽ giúp Bộ trưởng Bộ Công Thương xứ lý. Nếu Bộ trưởng không xử lý được phải tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ hoặc Chính phủ xử lý…

Ngoài ra, các thành viên UBTVQH cũng đóng góp nhiều ý kiến liên quan đến việc tạo lập, duy trì và bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các doanh nghiệp trên thị trường.

Phát biểu kết thúc thảo luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị trên cơ sở tiếp thu ý kiến của UBTVQH góp ý vào dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi), Ban soạn thảo sớm hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét lần đầu tại kỳ họp thứ 4 sắp tới.

Theo Dangcongsan