Bản làng bắt nhịp số

- Hiện nay dân số toàn tỉnh có trên 810.000 người, trong đó, hơn 80% là dân tộc thiểu số, nhiều người sinh sống ở khu vực vùng sâu, vùng cao, biên giới. Những năm gần đây, chủ trương chuyển đổi số được đẩy mạnh từ cấp tỉnh đến cơ sở, hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông được đầu tư, tạo điều kiện để các bản làng vùng cao từng bước bắt nhịp với thời đại số.

Một ngày tháng 7, chúng tôi có dịp tới thôn Hin Đăm, xã Kiên Mộc - một trong những địa bàn vùng cao còn nhiều khó khăn. 

Anh Dương Văn Sỹ, trưởng thôn Hin Đăm cho biết: Thôn có 55 hộ dân, hơn 300 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Dao sinh sống. Trước đây, trong thôn không có sóng di động, muốn gọi điện phải đi 2 - 3 km đến khu vực có sóng. Từ năm 2022, thôn được phủ sóng 4G, đời sống bà con trong thôn thay đổi hẳn, 90% hộ dân trong thôn có ít nhất một điện thoại thông minh và tài khoản thanh toán điện tử; 100% người dùng điện thoại thông minh đều cài đặt các ứng dụng tiện ích như VneID, sổ sức khỏe điện tử, ứng dụng ngân hàng điện tử. Nhờ có Internet, mọi việc đơn giản hơn nhiều: liên lạc thuận tiện, mua bán qua mạng, thậm chí thanh toán hóa đơn điện nước, chuyển tiền… đều có thể tự làm tại nhà.

Không chỉ sử dụng công nghệ để kết nối, giải trí, người dân Hin Đăm và nhiều bản làng khác còn chủ động đưa ứng dụng số vào sản xuất, giao thương. Chị Dương Thị Vân (sinh năm 1993), người dân tộc Dao ở thôn Làng Đồng, xã Nhất Hòa chia sẻ: Gia đình tôi có nghề bốc thuốc nam gia truyền. Trước kia, tôi cứ mang thuốc đi khắp các phiên chợ để bán, nhưng không bán được nhiều. Từ năm 2022 tôi dùng mạng xã hội facebook, zalo kết nối với khách hàng để thông báo lịch trình, điểm bán và những mặt hàng tôi có. Nhờ phương thức kết nối này mà tôi không chỉ bán hàng trực tiếp mà có thể gửi hàng cho khách qua bưu điện, mỗi tháng tôi thu nhập từ 20 đến 30 triệu đồng, cao gấp đôi so với trước đây.

Anh Vi Anh Đức, một shipper (người giao hàng) của đơn vị vận chuyển Best Express cho biết: Tôi phụ trách giao hàng các xã Đình Lập, Châu Sơn, Kiên Mộc, ngoài tôi, tuyến này còn có 5 - 6 người phụ trách giao hàng của các công ty khác. Mỗi ngày tôi giao 60 – 70 đơn hàng cho bà con các thôn, bản và hầu hết bà con đều chuyển khoản để thanh toán, chỉ còn khoảng 10% khách hàng dùng tiền mặt.

Điều đó cho thấy chuyển đổi số, thương mại điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt đã và đang lan tỏa mạnh mẽ đến từng thôn, bản kể cả vùng sâu, vùng xa, dân tộc thiểu số.

Ông Trần Hữu Giang, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho biết: Người dân và doanh nghiệp là trung tâm của chuyển đổi số. Chính vì vậy, thời gian qua, chúng tôi đã chủ động phối hợp với các doanh nghiệp viễn thông đẩy mạnh phát triển hạ tầng số. Cùng với đó, sở cũng tăng cường tập huấn, hướng dẫn kỹ năng sử dụng công nghệ cho hơn 8.000 thành viên các tổ công nghệ số cộng đồng. Đây là lực lượng nòng cốt giúp lan tỏa tinh thần chuyển đổi số, đồng thời dẫn dắt người dân tại các thôn, bản đưa các ứng dụng số vào phục vụ đời sống và sản xuất. Nhờ những nỗ lực đó, đến nay, phần lớn người dân trên địa bàn tỉnh đã tiếp cận và sử dụng công nghệ số, ứng dụng số một cách hiệu quả trong cuộc sống và công việc.

Nếu như năm 2021, toàn tỉnh còn 268 thôn, bản chưa có sóng di động 3G, 4G hoặc có sóng nhưng chất lượng không ổn định; 405 thôn, bản chưa có hạ tầng cung cấp dịch vụ Internet băng rộng, thì đến hết tháng 7/2025, 100% số xã có mạng băng rộng cáp quang; 99,7% dân số được phủ sóng 3G/4G/5G. Trên 84,5% hộ dân đã có kết nối cáp quang tại nhà; toàn tỉnh có trên 920.000 thuê bao điện thoại thông minh; trên 76% số người trưởng thành có tài khoản thanh toán điện tử. Hạ tầng viễn thông hiện nay có thể đáp ứng tốt nhu cầu sử dụng trong thời điểm hiện tại và có khả năng nâng cấp phục vụ các dịch vụ mới.

Chuyển đổi số không còn là khái niệm xa vời mà đang hiện hữu trong từng nếp sinh hoạt, từng hoạt động sản xuất, kinh doanh của bà con vùng cao. Người dân không chỉ biết sử dụng công nghệ để tra cứu thông tin, liên hệ với người thân, mà còn từng bước áp dụng để phát triển sinh kế, kết nối thị trường và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống... cả cộng đồng cùng tiến tới cuộc sống số.

Cùng với sự chỉ đạo, triển khai quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp cũng như sự đồng lòng, hưởng ứng tích cực của người dân, công cuộc chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả nổi bật. Năm 2024, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam đã chấm điểm và bình chọn tỉnh Lạng Sơn đạt giải thưởng “Top Công nghiệp 4.0 Việt Nam 2024” hạng mục địa phương tiêu biểu chủ động thực hiện cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số. Từ những bản làng xa xôi, chuyển đổi số đang góp phần mở ra cơ hội mới, thu hẹp khoảng cách giữa vùng núi và đồng bằng.