9 tháng năm 2018, cả nước xảy ra 14 loại hình thiên tai nguy hiểm

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, từ đầu năm 2018 đến nay, cả nước đã xảy ra 14 loại hình thiên tai với 06 cơn bão, 05 áp thấp nhiệt đới, 212 trận dông, lốc sét, 12 trận lũ quét, sạt lở đất. Thiệt hại do lũ ống, lũ quét, sạt lở đất ngày càng nghiêm trọng, với quy mô lớn hơn đe doạ đến tính mạng, tài sản, sinh kế cho nhân dân.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: BL

Chiều 28/9, tại Hà Nội, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) phối hợp với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tổ chức Hội nghị chuyên đề “Giải pháp hạn chế thiệt hại bởi thiên tai lũ ống, lũ quét và nâng cao năng lực phòng chống thiên tai để nông dân các tỉnh miền núi phía Bắc định canh, định cư bền vững”.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà cho biết, quản lý tài nguyên và môi trường có liên quan trực tiếp đến nông dân, nông thôn. Do đó, công tác phối hợp giữa Bộ TN&MT và Hội nông dân được triển khai thực hiện từ cách đây 13 năm với nhiều hoạt động phối hợp hiệu quả, thực chất trong xây dựng chính sách, pháp luật nhất là trong các lĩnh vực xây dựng chính sách pháp luật về đất đai, môi trường, tài nguyên nước…

Các cấp Hội Nông dân đã có nhiều đóng góp to lớn trong sự nghiệp bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên, ứng phó với biến đổi khí hậu; nhiều phong trào, mô hình nông dân bảo vệ môi trường đã được phát triển, nhân rộng trên địa bàn cả nước; vai trò giám sát trong thực thi cơ chế chính sách, pháp luật TN&MT của nông dân trong công tác ngày càng phát huy hiệu quả giúp ngành TN&MT nâng cao hiệu quả quản lý.

Theo nghiên cứu, thống kê của Bộ TN&MT cho thấy trong những năm gần đây, thiên tai có chiều hướng gia tăng về số lượng, tần suất, ngày càng cực đoan, diễn biến khó lường và tính tàn phá cũng ngày càng khốc liệt hơn. Chỉ tính riêng năm 2017, đã có 16 cơn bão lớn nhỏ và 04 áp thấp nhiệt đới, trong đó 06 cơn ảnh hưởng trực tiếp nước ta. Từ đầu năm 2018 đến nay, trên cả nước đã xảy ra 14 loại hình thiên tai với 06 cơn bão, 05 áp thấp nhiệt đới, 212 trận dông, lốc sét, 12 trận lũ quét, sạt lở đất,…Thiệt hại do lũ ống, lũ quét, sạt lở đất ngày càng nghiêm trọng, với quy mô lớn hơn đe doạ đến tính mạng, tài sản, sinh kế cho nhân dân nhất là ở các tỉnh khu vực miền núi phía Bắc.

Đứng trước những thách thức bởi thiên tai, để đảm bảo an toàn về tính mạng, tài sản, ổn định đời sống, sản xuất việc làm của nhân dân, Bộ TN&MT đã có nhiều hoạt động khẩn trương, kịp thời, chính xác trong dự báo, cảnh báo thiên tai bởi mưa, bão, lũ, lốc xoáy, sạt lở đất; giữ vững các hồ chứa nước thủy điện; cảnh báo sớm trên kênh thông tin đại chúng để nhân dân biết và di dời chỗ ở, kịp thời phòng tránh thiên tai, hạn chế thấp nhất thiệt hại về người và tài sản. Đồng thời, Bộ đã hoàn thành xây dựng và chuyển giao bản đồ hiện trạng trượt lở đất đá, bản đồ phân vùng cảnh báo nguy cơ trượt lở đất, đá các địa phương khu vực miền núi phía Bắc; chỉ đạo lập điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất bảo vệ diện tích đất rừng, bố trí quỹ đất để tái định; hoàn thiện các cơ chế, chính sách để di dời, tái định cư cho nhân dân vùng có nguy cơ sạt lở, sụt lún…

Theo ông Trần Hồng Thái, Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn (Bộ TN&MT), lũ quét, sạt lở đất xuất hiện rất phức tạp, xảy ra bất ngờ khi hội tụ đủ yếu tố bất lợi về mưa, điều kiện địa hình, địa mạo, địa chất và lớp phủ. Bên cạnh nguyên nhân mưa lớn tập trung trong thời gian ngắn hoặc kéo dài nhiều ngày, lũ quét còn phụ thuộc vào địa hình, độ dốc lưu vực và độ dốc sông suối, độ ổn định của lớp đất mặt yếu do quá trình phong hoá, độ che phủ của thảm thực vật thấp do bị tàn phá làm mất độ giữ đất của rễ cây, giữ nước của lớp thảm phủ. Việc khai thác lưu vực, hoạt động của con người làm giảm tỷ lệ rừng, xây dựng hồ chứa, cắt xẻ, san gạt sườn đồi, núi,… cũng làm mất độ giữ đất, giữ nước của rễ cây, mất ổn định sườn dốc, yếu độ liên kết đất đá và tăng khả năng xói mòn.

Hiện nay, Bộ TN&MT đã chỉ đạo Hệ thống dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn quốc gia tiệm cận, sử dụng các sản phẩm cảnh báo lũ quét hiện đại bậc nhất trên thế giới (như của Hoa Kỳ) làm công cụ hỗ trợ cảnh báo. Tuy nhiên, lũ quét, sạt lở đất thường chỉ xuất hiện ở một vài điểm trong tỉnh, thời gian xuất hiện không đồng thời và việc cảnh báo chi tiết đến huyện, xã hoặc khu vực có nguy cơ cao, rất cao chỉ có thể thực hiện trước được khoảng 3 – 6 giờ với độ chắc chắn không cao.

Ngoài ra, đặc điểm hoàn lưu, địa hình ở vùng núi phía Bắc và Trung bộ của nước ta cho thấy, mưa lớn gây lũ quét, sạt lở đất thường xảy ra vào ban đêm, gây khó khăn trong truyền thông tin cảnh báo, nhất là đối với nhân dân ở vùng sâu, vùng xa càng làm tăng nguy cơ thiệt hại về người và tài sản.

Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận, đề xuất các giải pháp đồng bộ từ dự báo, cảnh báo các hiện tượng thời tiết, khí hậu cực đoan; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về thiên tai và rủi ro thiên tai đến xây dựng bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai, bản đồ cảnh báo thiên tai bão, nước dâng do bão, lũ, lũ quét, sạt lở đất, sụt lún đất, hạn hán và đề xuất giải pháp chủ động ứng phó trong đó có giải pháp quy hoạch, di dời ngay các điểm dân cư có nguy cơ chịu ảnh hưởng của lũ ống, lũ quyét, sạt lở, sụt lún cao…

Sau Hội nghị, Bộ TN&MT và Trung ương Hội Nông dân Việt Nam sẽ báo cáo, đề xuất với Thủ tướng chính phủ tiếp tục tạo điều kiện để Bộ và Trung ương Hội Nông dân Việt Nam triển khai các chương trình, kế hoạch hành động trong phòng chống thiên tai cho nông dân các tỉnh miền núi phía Bắc; thực hiện tốt Luật Phòng tránh thiên tai, Chiến lược Phòng tránh thiên tai và Quyết định số 705/QĐ-TTg ngày 07 tháng 6 năm 2018 của Thủ tướng chính phủ Phê duyệt chương trình cập nhật phân vùng rủi ro thiên tai, đặc biệt là các thiên tai liên quan đến bão, nước dâng, lũ, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn./.